به گزارش ارتباطات و اطلاع رسانی سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر نشست نقد و بررسی فیلم سینمایی «خانه‌ای در خیابان چهل و یکم» با حضور حمیدرضا قربانی کارگردان، سید محمود رضوی تهیه‌کننده، آزیتا ایرایی نویسنده فیلمنامه، هومن بهمنش مدیر فیلمبرداری،مریم نراقی تدوین‌گر، علی مصفا، سارا بهرامی، سهیلا رضوی و علیرضا کمالی از بازیگران این اثر سینمایی و با حضور سحر عضر آزاد منتقد در برج میلاد برگزار شد.
*بالاخره نوبت کارگردانی من هم رسید
حمیدرضا قربانی، کارگردان فیلم«خانه ای در خیابان چهل و یکم» با اشاره به سابقه سال ها دستیار کارگردانی و تدوین در سینما گفت: بالاخره بعد از این همه تجربه به جایی رسیدم که فکر می کردم می‌توانم فیلم بسازم. بعد از دستیار کارگردانی در فیلم«درباره الی» که آقای رضوی تهیه کننده اش بود، با او قول و قرار ساخت فیلمی را گذاشتیم.
وی افزود: اما مسائل و کارهای زیادی پیش آمد که این قول و قرار تا سال گذشته محقق نشد. وقتی طرح «خانه ای در خیابان چهل و یکم» به دستم رسید آن را با آقای رضوی مطرح کردم و او هم از آن استقبال کرد. قرار شد آن را خانم ایرایی که پیش از این با هم تله فیلم «سه ماهی» را کار کرده بودیم، بنویسیم.
این کارگردان خاطر نشان کرد: بهمنش برای اولین بار، با دفترچه ای پر از نوشته به محل کارم آمد. ابتدا فکر می کردم او فیلمنامه را بازنویسی کرده اما مشخص شد که خیلی دقیق همه نکات فیلم را بررسی کرده است؛ تا جایی ممکن او را قانع کردم و در مواردی که مجاب نشد با خانم ایرایی آن را بازنویسی کردیم.
قربانی با بیان اینکه بهمنش فقط مسئول فیلم برداری نبود و کاری های بیشتری را انجام می داد، ادامه داد: او در پیش تولید به عنوان مشاور کنار ما بود و حتی در مرحله تدوین هم نظرات بسیار خوبی داد که براساس آن تغییراتی در فیلم به وجود آمد.
وی با اشاره به نگرانی اش از سکانس اول فیلم، تصریح کرد: روز اول به هومن بهمنش گفتم که نمی خواهم این صحنه به خوبی دیده شود، چرا که ممکن است از فیلم بیرون بزند. در این باره صحبت های بسیاری را انجام دادیم تا این که درنخستین روز فیلم برداری، بهمنش دوربین را در جایی از لوکیشن قرار داد و گفت در این صحنه با بازیگران تمرین کن، چون فکر می کنم به آنچه در ذهنت داری نزدیک می شود.
کارگردان فیلم سینمایی «خانه ای در خیابان چهل و یکم» یادآور شد: تنها نگرانی ام علیرضا کمالی بود که حدود یک ماه تمرین کرده بود و نمی دانستم چطور به او بگویم در یک سکانس دو دقیقه ای ضد نور بازی کند. با این حال او با مهربانی نظرم پذیرفت و قرار شد در کار دیگری به او نقش بهتری بدهیم.
قربانی ادامه داد: می خواستم از یک ملودارم سطحی خارج شویم و کاری کنیم که مخاطب به موقعیت شخصیت ها فکر کند. دوست نداشتم مخاطب دچار آه و ناله شود. مخاطب باید شخصیت ها را دنبال کند و به انتخاب های آنها فکر کند و از احساسات سطحی دور شود و به سمت تعقل برود.
وی درباره انتخاب بازیگران خردسال فیلم گفت: کودکان زیادی را برای این فیلم دیدم که در نهایت مانیا انتخاب شد. او می تواند بداهه بگوید. دیالوگ ها را به او می گفتم و او آنها را باز می کرد. رو به روی بازیگر مقابلش می ایستاد و چیز دیگری می گفت.
کارگردان فیلم«خانه ای در خیابان چهل و یکم» درباره آسیب دیدن علی مصفا در صحنه آخری که از پسربچه کتک می خورد، گفت: بعد از فیلم برداری متوجه شدم تمام بازوی او کبود شده و بازهم بابت این ماجرا از او معذرت می خواهم.
*فضای فیلم از نگاه کارهایم دور نبود
رضوی در پاسخ به این پرسش که در کارنامه کاری او فیلم‌های مختلفی با کارگردان‌های متفاوتی حضور دارد، اظهار کرد: واقعیت این است که آقای قربانی باید خیلی زودتر فیلم می‌ساخت و هم چند سالی است که قصد همکاری داشتیم. حتی این اثر سال گذشته باید ساخته می شد.
وی ادامه داد: نگاه انسانی و درستی که به موضوع ملتهب وجود دارد، از جنس کارهای من دور نیست. آدم‌ها نگاه‌های عجیب ندارند و سه بازیگر زن با وجود بحرانی بودن موضوع نگاه تلخی ندارند.
*قربانی نمی‌خواست اشک مخاطب را در بیاورد
هومن بهمنش، مدیر فیلمبرداری این اثر سینمایی گفت: سه فیلم در جشنواره داشتم، اما دلم می‌خواست با این فیلم در جلسه حضور داشته باشم. این فیلم بستر رئالیستی داشت و نگاه قربانی به فضا این فیلمبرداری را می‌پسندیدم. همزمان با این فیلم ۶-۷ پیشنهاد دیگری داشتم، اما دلم می‌خواست با قربانی کار کنم و وارد این تیم شدم.
این فیلمبردار در ادامه تاکید کرد: ما فیلم‌های زیادی در جشنواره داشتیم که از این موضوع استفاده ژورنالیستی کردند. در اوردن اشک مخاطب کار راحتی است، اما این فیلم این طور نبود و شرافتمندنه درباره این موضوع صحبت می‌کرد. فیلم لایه‌های زیادی دارد و در لایه اول خیلی متین برخورد می‌کند.
*برایم سناریو اهمیت زیادی دارد
علی مصفا در پاسخ به این پرسش که عامدانه نقش‌های کوتاه را انتخاب می‌کند، اظهار کرد: زمانی‌که نقشی را انتخاب می‌کنم، خیلی به کوتاهی و بلندی آن فکر نمی‌کنم. سناریو و کارگردانی که نگاه خاص به موضوعات دارد، برایم ملاک بود.
وی ادامه داد: قبول کشتن فردی به دست برادرش بسیار خت است، اما همه ترسم از این بود که بعد از انجام چنین عملی باید چه واکنش‌هایی را از خودم نشان بدهم. نگاه متفاوت قربانی باعث شد بهتر و راحت با نقشم ارتباط برقرار کنم.
*وسواس های قربان را می شناختم
مریم نراقی، تدوین‌گر فیلم سینمایی «خانه‌ای در خیابان چهل و یکم» عنوان کرد: با قربانی را از ۱۲ سال قبل آشنا بودیم و وسواس‌ها و نگاه‌های او را می‌شناختم و می‌دانستم چطور باید رفتار کنم.
*کوتاه بودن نقش برایم مهم نبود
علیرضا کمالی درباره حضورش در این فیلم تصریح کرد: قبلا تله فیلمی به اسم سه ماهی با هم کار کرده بودیم. همان زمان قصه این فیلم را برایم تعریف کردند و قرار شد در این کار هم باشم.
وی افزود: کوتاه بودن نقش برایم مهم نیست، چون شخصیت مرتضی یکی از چرخنده های موتور درام فیلم است و متراژ آن برایم خیلی مهم نبود؛ تاثیر این نقش در فیلم محسوس است. باعث افتخارم بود که در کنار چنین بازیگران خیلی خوبی باشم. من و علی مصفا در تمرین ها بهم آسیب رساندیم. فکر می کنم برای همین یک سکانس، پروسه یک ماهه تمرین را پشت سر گذاشتیم.
*دوست دارم اخلاقمند باشم و این فیلم اخلاقمندی را ترویج می کرد
سهیلا رضوی درباره حضورش در این فیلم گفت: زمانی که فیلمنامه را خواندم، از همان ابتدا، با التهابی که در مغازه به وجود آمد، نتوانستم آن را روی زمین بگذارم و آن را تا انتها خواندم.
وی افزود: همیشه دوست دارم آدم اخلاقمندی باشم و این فیلم اخلاقمند بود. این فیلم مشکل بزرگی را با درایت به ثمر می رساند و این موضوع مرا جذب کرد.
بازیگر این فیلم تاکید کرد: قرار نبود در فیلم گریه کنیم؛ این سخت ترین قسمت کار بود. باید طوری بازی می کردم که بدون زجه و گریه ناراحتی ام را نشان دهم. واقعا خوشحال هستم که این نقش به پیشنهاد داده شد و در آن بازی کردم. امیدوارم کسانی که این فیلم را می بینند، بتوانند درسی از آن بگیرند. در زندگی مشکلاتی به وجود می آید اما مدیریت آن بسیار مهم است.
*بازی در این فیلم بسیار سخت بود
سارا بهرامی با عنوان این که حمیدرضا قربانی و فیلمنامه اش را دوست داشته گفت: در این فیلم ری اکشن هایی که همه از شخصیت ها توقع دارند را اجرا نکردیم و بر این موضوع خیلی تکیه شده بود. به عنوان یک بازیگر باید بگویم این نوع بازی بسیار سخت است.
وی تاکید کرد: داد زدن، گریه کردن و… ساده ترین کاری است که ما می توانیم انجام دهیم. اما بر سر صحنه فیلم «خانه ای در خیابان چهل و یکم» می دیدم که من، خانم رضوی و خانم افشار گاهی به مرزی می رسیم که حالمان بسیار بد می شود، اما این نوع بازی خواسته کارگردان بود. او می خواست این آدم ها با صبوری و به آرامی با این ماجرا برخورد کنند. چون شنیدم بسیار در این باره سوال می پرسند، اما این موضوع خواسته کارگردانبود.
سارا بهرامی با اشاره به این که حدود یک ماه قبل از شروع فیلمبرداری تمرین داشته اند ادامه داد: حتی اتفاقات قبل از قصه فیلمنامه را هم اجرا کردیم. مثل شکل آشنایی حمیده با محسن یا ورودش به این خانواده و… وقتی این قسمت ها را اجرا می کردیم و با هم درباره اش حرف می زدیم به توافق جمعی می رسیدیم. به قول قربانی وقتی فیلمبرداری کار شروع شد، کار ما با شخصیت ها تمام شده بود.
*در این فیلم وارد فضای دیگری شدیم
سحر عصرآزاد که منتقد برنامه بود، عنوان کرد: شب گذشته دومین بار بود که فیلم را می‌دیدم و ارتباط خوبی هم با آن برقرار کردم و فکر می‌کنم می‌توانست در بخش سودای سیمرغ حاضر باشد و در آن بخش دیده شود.
وی ادامه داد: در این فیلم به موضوع تکراری قصاص پرداخته شده، اما زاویه نگاه متفاوتی دارد و قصه‌ای نیست که صرفا قصاص و کشمکش بخشش و پرداخت دیه را در خودش داشته باشد. ما وارد فضای دیگری می‌شویم و در یک خانواده و میان دو برادر قرار می‌گیریم.
این منتقد تاکید کرد که اثر به راحتی می‌توانست تبدیل به ملودارم شود و اتفاقا سخت‌ترین کار این بود که این بخش از آن گرفته شود و داستان را روایت کنند.
عصرآزاد در ادامه با بیان اینکه متاسفانه در سینما و تلویزیون با شخصیت‌هایی که تردید دارند، بسیار روبرو می شویم، اظهار کرد: اما در این فیلم با اینکه کاراکترها در فضای ملتهب و بحرانی درگیر بودند، خیلی خوب بود که به انتخاب‌های محکمی می‌رسیدند و تصمیمی را می‌گرفتند که شاید در آخرین لحظه ما آنها را بگیریم.
این منتقد همچنین در بخشی از گفته‌هایش عنوان کرد: فکر می‌کنم کمی کم حوصله شدیم و در فیلم‌ها به دنبال ریتم تند هستیم و کمتر توجه می‌کنیم که قصه چه می‌خواهد بگوید. این فیلم اصلا ریتم کندی ندارد، بلکه ریتم مناسبی دارد و باید به خودمان فرصت دهیم که فیلم حرفش را بزند. باید تماشاگر و مخاطب خوبی باشیم که فیلم را ببینیم.
*از نوشتن درباره قصه ای که بارها فیلم شده ترسیدم
آزیتا ایرایی، فیلمنامه نویس با اشاره به واکنش منفی اش برای اولین بار نسبت به قصه فیلم عنوان کرد: ساختن فیلمی درباره موضوعی که بارها درباره اش فیلم ساخته شده، ترسناک به نظر می رسید. اما بعد از مدتی به این نتیجه رسیدم می شود قصه ای گفت که شخصیت های آن فارغ از ری اکشن های بیرونی و آنچه به صورت معمول از آنها توقع داریم به شکل منطقی مشکلاتشان را حل می کنند.
وی افزود: خصوصا که قرار بود قصه سه زن با محوریت مادر باشد و جذابیت این موضوع مرا ترغیب به کلنجار رفتن با قصه کرد.
ایرایی درباره پایان‌بندی این فیلم اظهار کرد: حدود یک ماهی پایانی برای این فیلم نداشتم و اتفاق خیلی هولناکی بود که من فیلم‌نامه‌ای نوشتم ولی نمی‌دانستم پایان آن را چطور باید تمام کنم و به همین دلیل چند مدل پایان برای آن نوشتم و استفاده از پسربچه داستان بخش مهمی بود.
مانیا علیجانی و مانی رحمانی دو بازیگر کودک این فیلم سینمایی نیز در نشست حضور داشتند و از حضور در این اثر سینمایی ابراز خوشحالی کردند.
رحمانی هم که در یکی از سکانس‌ها باید علی مصفا را می‌زد، گفت: این خیلی کار سختی بود و حتی فهمیدم که بعد از این صحنه بدن آقای مصفا کبود شده که از ایشان عذرخواهی می‌کنم.
مهناز افشار هم که به دلیل سرکار بودن نتوانسته بود در نشست حاضر شود، در پیامی از نبودن خودش عذرخواهی کرد و گفت: «خانه ای در خیابان چهل و یکم» برای من فهم و درک موقعیت خانواده‌هایی بود که درگیر بخشش و قصاص هستند و چقدر موقعیت سخت و غمگینی است و نمی شود لحظه‌ای جای آنها تصمیم گرفت.
