قصه فیلم‌های اول در جشنواره فجر – بخش اول/ وقتی نخستین فیلم‌های کارگردانان صاحب‌نام، داوری می‌شد

در سال‌های نخست شروع به کار جشنواره فیلم‌ فجر، هر سال شاخ و برگی بر پیکره این نهال می‌رویید؛ افزوده شدن بخش فیلم‌های اول به جشنواره نیز حاصل این روند رو به رشد بود.

به گزارش روابط عمومی جشنواره فیلم فجر، در اولین سال‌های بعد از انقلاب با توجه به فضای جامعه و فضایی که مدیریت سینمای ایران فراهم کرده بود، سیلی از جوانان علاقه‌مند به فیلمسازی وارد جریان تولید فیلم شدند و اغلب بعد از محک زدن توان خود در عرصه فیلم کوتاه پا به دنیای فیلمسازی حرفه‌ای گذاشتند. جشنواره فیلم فجر به عنوان مهمترین محل برای عرض اندام توان و بنیه سینمای ایران میزبان این جوانان شد، اما داوری فیلم اولی‌ها در کنار فیلمسازان حرفه‌ای موضوعی بود که از همان سال‌ها ذهن سیاست‌گذاران را به خود مشغول کرد و در نهایت در سومین سال برگزاری جشنواره و دومین سال برپایی این رویداد به شکل رقابتی بخشی ویژه به فیلم‌های اول اختصاص یافت. در همان سال اول این بخش میزبان ۲۰ فیلم بود؛ نکته قابل توجه اینکه بخش فیلم‌های بلند جشنواره یعنی بخش اصلی که شامل فیلم‌های کارگردانان حرفه‌ای بود، دقیقا با همین تعداد فیلم برپا شد.

در سال ۱۳۶۴، ۶۵، ۶۶ و ۶۷ ردی از این بخش در جشنواره دیده نمی‌شود و دوباره در سال ۱۳۶۸ این بخش به جشنواره افزوده می‌شود البته با تغییر و تحولاتی. در ادامه نگاهی به سیر تحولات بخش فیلم اول جشنواره فجر در ۱۰ سال نخست برگزاری جشنواره فجر صورت می‌گیرد.

سومین دوره جشنواره

در سال ۱۳۶۳ برای اولین بار بخش فیلم‌های اول به جشنواره با عنوان «نخستین فیلم‌های کارگردانان» به جشنواره اضافه شد. در این سال کیومرث پوراحمد با «تاتوره»، رسول صدرعاملی با «رهایی»، رسول ملاقلی‌پور با «نینوا»، محمدعلی نجفی با «جنگ اطهر»، محمدعلی سجادی با «بازجویی یک جنایت» به عنوان کارگردانان فیلم اولی در جشنواره حضور داشتند؛ سینماگرانی که کمی بعد از این سال توانستند جایگاه بسیار پراهمیت در شکل‌دهی سینمای ایران بعد از انقلاب ایفا کنند. در کنار فیلم‌های بلند سینمایی، ۲۰ فیلم کوتاه هم در این بخش داوری شد. ابراهیم حاتمی‌کیا با فیلم کوتاه «کوردلان» یکی از کارگردانان حاضر در این بخش بود و واروژ کریم مسیحی با «سلندر» و جمال شورجه با «قصه بیداری» حضور داشتند.

از چهارمین تا هفتمین دوره جشنواره

از سال ۱۳۶۴ بخش فیلم‌های اول به کلی از جشنواره حذف شد و این شرایط تا سال ۱۳۶۷ ادامه داشت.

هشتمین دوره جشنواره

بازگشت دوباره فیلم‌ اولی‌ها به جشنواره البته این بار با شکلی تازه. در سال ۱۳۶۸ فیلم‌های اول و دوم کارگردانان در بخشی جداگانه از بخش مسابقه اصلی داوری شدند. در این دوره ۱۶ فیلم به این بخش راه یافت که از جمله کارگردانان آن‌ها می‌توان به تهمینه میلانی، احمدرضا درویش، حمید سمندریان، علیرضا رئیسیان، مسعود کرامتی و فریال بهزاد اشاره کرد.

نهمین دوره جشنواره

در بخش فیلم‌های اول و دوم ۲۱ فیلم وارد رقابت شدند؛ فیلم‌هایی از جمله «ابلیس» احمدرضا درویش (فیلم دوم)، «افسانه آه» تهمینه میلانی (فیلم دوم)، «پرده آخر» واروژ کریم مسیحی، «در مسلخ عشق» کمال تبریزی (فیلم دوم)، «دو فیلم با یک بلیت» داریوش فرهنگ (فیلم دوم)، «سفر جادویی» ابوالحسن داودی (فیلم دوم)، «عروس» بهروز افخمی (فیلم دوم) از آثار حاضر در این بخش بودند.

دهمین دوره جشنواره

در سال ۱۳۷۰ برای نخستین بار دو سیمرغ بلورین به صورت مجزا به فیلم اول و فیلم دوم اهدا شد. در این دوره ۱۷ فیلم در بخش فیلم‌های اول و دوم داوری شد. مجید مجیدی با «بدوک»، محمدمهدی عسگرپور با «پرواز در بی‌نهایت»، ابراهیم فروزش با «خمره» و عزیزالله حمیدنژاد با «هور در آتش» در این رقابت حضور داشتند.

سیمرغ فیلم اول را مجیدی از آن خود کرد و سیمرغ فیلم دوم به فروزش رسید. حمیدنژاد هم جایزه ویژه هیات داوران را گرفت.