انتشار فراخوان شرکت در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر و برگزاری نشست خبری مجازی سیّدمحمدمهدی طباطبایی‌نژاد دبیر این دوره جشنواره، بار دیگر سینماگران ایرانی را بعد از یک سال پر از استرس و تردید، به صف کرده است و شور و اشتیاق ارائه آثار در راه جشنواره، فضای همیشگی «سال تحویل سینمای ایران» را کلید زده است.
نکته‌ای که امسال این حس و حال را با وجود شرایط کرونایی موجود تشدید کرده، حذف هیأت انتخاب و برخورداری همه فیلم‌های در راه جشنواره از شانس شرکت و رقابت در این رویداد سینمایی است.
حمید نعمت‌الله که فیلم سینمایی «قاتل و وحشی» را آماده نمایش دارد در گفت‌وگویی با اشاره به این که برگزاری جشنواره فیلم فجر از اهمیت به‌سزایی برای سینمای ایران برخوردار است، عنوان کرد: من در جایگاه یک فیلمساز مشتاقم فیلمم در این دوره جشنواره به نمایش درآید.
او درباره برپایی این دوره جشنواره نیز گفته بود: این موضوع در واقع یک تصمیم‌گیری مهم است زیرا معضلی به نام پاندمی کرونا در جامعه وجود دارد… ترجیح می‌دهم امیدوار باشم مسئولین مربوطه درباره این موضوع و شیوه برپایی جشنواره امسال، تصمیم عاقلانه و خردمندانه بگیرند و مابقی هم به این تصمیم گوش فرا دهند.
حمیدرضا آذرنگ که امسال نخستین فیلم بلند سینمایی خود با نام «روزی روزگاری آبادان» را ساخته است، با اشاره به وضعیت فعالیت هنری در دوران کرونا گفت: ویروس منحوس کرونا یک ضرر هنگفت را به تئاتر و سینما وارد کرده است و تئاتر را به سمت نابودی کشانده است؛ زیرا تئاتر به حضور فیزیکی مخاطب احتیاج دارد و در این شرایط امکان اجرای هیچ نمایشی نیست. همه آدم‌ها به جایی رسیده‌اند که می‌گویند زندگی را نمی‌شود تعطیل کرد. شاید اگر رعایت پروتکل‌ها انجام می‌شد و مراقبت‌های لازم صورت می‌گرفت، در حال حاضر این اوضاع را مقابلمان نداشتیم. خیلی از کسب و کارها بیش از یک مدت نمی‌توانند بی‌کاری و بی‌حرکتی را تحمل کنند زیرا اقتصادشان دچار ضعف می‌شود که طبعاً ویرانگر است.
آذرنگ درباره برپا شدن یا نشدن جشنواره فیلم فجر با توجه به اعلام فراخوان این دوره جشنواره، گفت: امسال که جسارت کرده‌ام و فیلمی ساخته‌ام، نمی‌توانم بگویم جشنواره فیلم فجر برگزار شود یا خیر؛ اگر بگویم حتما باید جشنواره برگزار شود بعضی‌ها می‌گویند چون فیلمی ساخته اینگونه می‌گوید… و اگر بگویم نه، گروه‌هایی که در این شرایط بحرانی زحمت کشیده‌اند دچار آسیب می‌شوند.
این نویسنده و کارگردان تئاتر افزود: با این وجود معتقدم می‌توان مانند برخی از جشنواره‌های معتبر دنیا که به عدم برگزاری نرسیدند و به نوعی برپایی جشنواره در این دوران را مدیریت کردند، تدابیری اندیشید تا جشنواره سی ونهم فیلم فجر در نهایت احتیاط و مراقبت برگزار شود تا دوستانی که زحمت کشیده‌اند، نتیجه زحمتشان بی‌ثمر نباشد آنهم در این شرایط که ما حتی اکران‌های موفقی هم نداریم.
آذرنگ در پایان عنوان کرد: امیدوارم با صلاحدید مسئولان، جشنواره سی و نهم به خوبی و خوشی برگزار شود و با رعایت تمام پروتکل‌های بهداشتی نتیجه خوبی داشته باشد.
همچنین هاتف علیمردانی کارگردان سینما که فیلم « ستاره بازی » را آماده نمایش دارد، گفت: نباید چراغ جشنواره فیلم فجر خاموش شود و به نظرم تولیدات به‌اندازه‌ای هستند که بتوان جشنواره امسال را برگزار کرد. من به‌عنوان یک کارگردان دو سال برای فیلم خودم کار کردم و اگر یک سال دیگر نیز جشنواره به تعویق بیافتد، با توجه به انبوه تولیدات مشکل‌های جدی‌تری پیش خواهد آمد.
او با اشاره به این که حیف است که تنها جشنواره جدی سینمای ایران را نادیده بگیریم، ادامه داد: با توجه به شرایط فعلی می‌توان با یکسری پروتکل‌ها و بر اساس شکل جدید برگزاری جشنواره‌ها این جشنواره را نیز برپا کرد.
جواد نوروزبیگی تهیه‌کننده سینما که دو فیلم « بدون همه‌چیز » محسن قرایی و « آهو » هوشنگ گلمکانی را برای نمایش آماده می‌کند، در گفت‌وگویی کوتاه در خصوص برگزاری سی و نهمین جشنواره فیلم فجر گفت: تمام جشنواره‌های دنیا در این شرایط پاندمی در حال برگزاری هستند و تمام پروتکل‌های بهداشتی را نیز رعایت کرده‌اند. بی‌شک دست‌اندرکاران جشنواره فیلم فجر نیز پیش‌بینی‌هایی در خصوص شرایط کرونایی داشته‌اند تا با رعایت پروتکل‌ها بتوانند جشنواره را برگزار کنند. امسال تولیدات به‌اندازه کافی وجود دارد که بتوان جشنواره را برگزار کرد، با شیوه‌ای که امنیت کامل وجود داشته باشد و با رعایت تمام پروتکل‌های بهداشتی، می‌توان جشنواره سی و نهم را برگزار کرد.
او با اشاره به این که حتی اگر پروتکل‌ها اجازه بدهد، مخاطبان را هم می‌توانیم در جشنواره داشته باشیم، عنوان کرد: سال‌های قبل یک تعداد سالن سینما را مشخص می‌کردند و برای جشنواره امسال می‌توانند با تعداد مخاطب محدود برای هر سینما شرایطی را فراهم کنند که جشنواره برپا شود.
« روح‌الله برادری » تهیه‌کننده‌ای که فیلم زالاوا ساخته ارسلان امیری را برای نمایش آماده می‌کند، در این زمینه اظهار کرد: صحیح نیست که شیوه برگزاری جشنواره مثل سال‌های پیش باشد و به صلاح هیچ‌کس نیست، اما با این موضوع که اصل این جشنواره برگزار نشود مشکل دارم. در یک سالن سینما نمی‌توان آن‌طور که باید شرایط را برای رعایت پروتکل‌ها فراهم کرد؛ اما برگزاری به شیوه‌های دیگر امکان‌پذیر است.
او گفت: ناخودآگاه در شرایطی که مردم بخواهند در سینما حضور داشته باشند نمی‌توان تمام پروتکل‌ها را آن‌طور که باید و شاید رعایت کرد، اما شیوه‌های جدید و استفاده از ظرفیت مجازی برای ارتباط مردم با جشنواره می‌تواند شیوه‌های کارآمدی برای اجرای این دوره جشنواره باشد.
محمدرضا مصباح تهیه‌کننده که فیلم یدو ساخته مهدی جعفری را برای ارائه به جشنواره آماده می‌کند، در این زمینه گفت: باید به این نکته توجه داشت که بحث برگزاری جشنواره، با اکران عمومی فیلم‌ها، مباحثی جداگانه است و اگر سینماها در روزهای اوج کرونایی تعطیل‌اند که باید چنین هم باشد، این ربطی به تعطیلی جشنواره به‌عنوان یک رویداد تخصصی ندارد.
وی ادامه داد: واقعیت این است که جشنواره فیلم فجر بیش از هر جشنواره دیگری برای اهالی سینمای ایران اهمیت دارد. متولیان سینمای ایران و افکار عمومی قطعاً متوجه این هستند که چشم‌انداز همه کسانی که با صرف سرمایه و هزینه و دردسر، در این سال سخت فیلم ساخته‌اند، به سمت ارائه اثرشان به ویترین و آوردگاه جشنواره فیلم فجر است. حال اگر به فرض این جشنواره برگزار نشود یا با تأخیر برگزار شود، یک سرمایه سوزی بزرگ رخ می‌دهد و تمام انگیزه و شوق عوامل و تولیدکنندگان فیلم‌ها از بین می‌رود و این یعنی یک ضربه روحی بر نیروی انسانی فعال در سینمای ایران. از سوی دیگر باید به این نکته توجه داشت که ضرورت برگزاری جشنواره فیلم فجر، در ایام بزرگداشت پیروزی انقلاب اسلامی در دهه فجر است که معنا می‌یابد و شور و حالی که این رویداد به مناسبت دهه فجر به جامعه منتقل می‌کند، اهمیت تاریخی داشته و دارد. بخش جهانی این رویداد بنا به ملاحظاتی به اردیبهشت‌ماه منتقل شد و اگر بخش ملی جشنواره فیلم فجر هم به ماه دیگری منتقل شود، آثار منفی و بدی در پی خواهد داشت و اصولاً معنای ماهوی خود را از دست خواهد داد.
مصباح همچنین اظهار کرد: در شرایطی که کشورهای مختلف دنیا با برپایی رویدادهای اینگونه در شرایط کرونایی کنار آمده‌اند، آیا منطقی این نیست که مدیران سینمایی ما هم تدبیر و مدیریت را در شرایط بحرانی بالا ببرند و شرایط طوری تأمین شود که بتوان جشنواره فیلم فجر را با همه ملاحظات، در زمان خودش برگزار کرد؟ آیا برپایی آنلاین جشنواره‌های دیگر در این ماه‌ها، در زمینه ابتلا به کرونا، زمینه‌ساز فاجعه شده است؟ آیا با طرح "مردمی بودن" جشنواره فجر، باید خط تخصصی و فرهنگی آن را از دیگر جشنواره‌ها جدا کرد و بی‌فکر و ملاحظه و تحقیق و تدبیر رأی به تعطیلی آن داد؟ آیا اصولاً جشنواره فیلم فجر، رویدادی است که صرفاً با حضور مردم و در سالن‌های سینما معنا می‌یابد و نمی‌توان آن را استثنائا امسال با شیوه‌های متفاوت برگزار کرد که شور مردمی آن هم پاسخگوی نیاز مردم باشد و هم به خواسته طیف گسترده اهالی سینمای ایران پاسخ بدهد؟ به نظر می‌رسد این روزها، کسانی که فعالیتی نداشته‌اند و فیلمی برای ارائه به جشنواره ندارند، تلاش می‌کنند از دکل کووید- ۱۹ بالا بروند و بر تعطیلی جشنواره فیلم فجر دامن بزنند، اما واقعیت این است که این عده، نماینده سینماگران و مردم نیستند.
این تهیه‌کننده گفت: من به‌عنوان تهیه‌کننده‌ای که امسال در شرایط سخت کرونایی فیلمی را آماده ارائه به جشنواره دارم، امید دارم این فیلم دیده شود و مورد توجه و نقد و نظر قرار بگیرد. اجازه نمی‌دهم تحت تأثیر فضاسازی این عده، حق عواملم که با جان و دل زحمت کشیدند، پایمال شود. قطعاً برپایی جشنواره فیلم فجر با نظر ستاد ملی مبارزه با بیماری کرونا و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی معنا می‌یابد. اگر پیک شیوع و ابتلا به این بیماری در ماه‌های پیش رو، همچنان بالا رفت، می‌توان با حذف حضور مخاطب، فیلم‌ها را برای داوران نمایش داد و صرفاً برگزیدگان جشنواره را معرفی کرد. اگر پیک، در شرایط متوسطی بود، می‌توان همانند جشنواره فیلم کودک (که البته بخش عمده‌اش به‌صورت مجازی برگزار شد و بخشی از آن به‌صورت فیزیکی)، فیلم‌ها را در یک سالن با حضور حداقلی افراد به نمایش گذاشت و نشست‌ها را با رعایت شدید پروتکل‌های بهداشتی برگزار کرد و دست آخر، اختتامیه را به شکلی که باید، برپا کرد. کرونا سال بعد یا سال‌های بعد، از بین خواهد رفت، اما با تعطیلی جشنواره فیلم فجر، ضمن آن که یکی از مفیدترین رویدادهایی که به جامعه انرژی مثبت می‌بخشد را حذف کرده‌ایم، درواقع شناسنامه سینمای ایران را هم باطل کرده‌ایم چرا که با این خبط و بی‌تدبیری محض، سینمای ایران، در روزگار پساکرونا، بدون نقشه راه و در سردرگمی محض به سر خواهد برد و می‌شود زوال و مرگ تدریجی آن را از همین حالا متصور بود.
سیدغلامرضا موسوی رییس اتحادیه صنف تهیه‌کنندگان که فیلم لحظه‌ای و دیگر هیچ ساخته کاوه قهرمان را برای نمایش آماده می‌کند، در پی انتشار فراخوان جشنواره سی و نهم فیلم فجر گفت: جشنواره فیلم فجر با توجه به تولیداتی که طی یک سال گذشته داشته‌ایم، باید برگزار شود.
او درباره برگزار شدن یا نشدن جشنواره فیلم فجر با توجه به شرایط کرونایی کشور، اظهار داشت: برخی با شکل برگزاری جشنواره مانند سال‌های گذشته مشکل دارند، ولی به نظر می‌رسد با توجه به شرایط شیوع کرونا امسال جشنواره شیوه برگزاری متفاوتی داشته باشد.
رئیس هیات مدیره اتحادیه صنف تهیه‌کنندگان سینمای ایران با اشاره به برخی فضاسازی‌ها درباره احتمال برپایی مجازی جشنواره، آن را به دلیل امکان‌پذیر نبودن و خطر سرقت فیلم‌ها منتفی دانست و افزود: جدای از این موضوع که برپایی جشنواره سی و نهم در بهمن ماه واجب است، مطمئنا این دوره جشنواره با شیوه جدید برگزاری معنا می‌دهد. اگر شرایط طوری باشد که مردم بتوانند به سینما بروند یا اینکه با شرایط ویژه بتوانند به سالن‌ها بیایند، می‌شود به اجرای فیزیکی و محدود فکر کرد، اما اگر شرایط باز شدن سالن‌ها فراهم نباشد طبیعتاً فقط فیلم‌ها مورد داوری قرار می‌گیرند.
وی ادامه داد: ما باید جشنواره را برای همه سینماگرانی که در این یکسال زحمت کشیدند، برگزار کنیم و با توجه به این موضوع که ما هیات انتخاب نداریم، امسال تمام فیلم‌ها داوری می‌شوند که این یک اقدام قابل‌توجه محسوب می‌شود.
این تهیه کننده سینما با اشاره به واکنش‌های منفی علیه برپایی جشنواره گفت: در این شرایط کمی به سینمای ایران و جشنواره ظلم شده است. در جامعه ما همه اتفاقات رخ می‌دهد و حتی فوتبال هم بدون حضور تماشاگر برگزار می‌شود. نمی‌دانم چرا برخی مخالف برگزاری جشنواره فجر هستند؛ تنها علت این رفتار، شاید بودجه در نظر گرفته شده برای این جشنواره باشد که باید بگویم در واقع بودجه‌ای که دولت برای جشنواره در نظر می‌گیرد به اندازه تولید یک فیلم سینمایی است و مابقی هزینه‌ها را اسپانسرها پرداخت می‌کنند که طبیعتاً اگر جشنواره برگزار نشود، اسپانسری هم وجود ندارد.
موسوی خاطرنشان کرد: به هرحال سینمای ایران نیاز به برگزاری جشنواره ملی خود با شیوه نو دارد و ما نباید اجازه بدهیم این ویروس منحوس، زندگی ما را تعطیل کند. ما باید با توجه به حفظ پروتکل‌های بهداشتی به زندگی خود ادامه دهیم و به عقیده من جشنواره فیلم فجر هم مانند بقیه رویدادهایی که در دنیا برگزار می‌شود، باید با شیوه جدید برگزار شود.
هوشنگ گلمکانی نیز که امسال نخستین فیلم بلند سینمایی خود با نام «آهو» را برای نمایش در جشنواره آماده می‌کند، در صفحه شخصی خود نوشته است: دبیر جشنواره فجر اعلام کرد که سی‌ونهمین دوره جشنواره با تغییراتی اساسی برگزار می‌شود که مهم‌ترین آن حذف نمایش فیلم در سینماها، چه برای مردم و چه منتقدان است. آن گونه که گفته شده، قرار است کل تولیدات امسال و برخی از تولیدات سه سال اخیر، بدون یک هیأت انتخاب، برای داوران نمایش داده شود و برندگان جایزه‌ها روز ۲۲ بهمن اعلام شوند. اعلام شده که فیلم‌ها را داوران تا روز دوازدهم بهمن می‌بینند و نمایش فیلم‌ها در طول دوره سنتی جشنواره برای نمایندگان رسانه‌ها یا مردم، بستگی به اوضاع کرونا در آن روزها و سیاست‌های ستاد ملی مبارزه با کرونا دارد.
او در ادامه نوشته است: خب به نظر می‌رسد که فقط هدف این است جشنواره و سینمای ایران در سال شیوع کرونا مورد غفلت قرار نگیرد که فکر خوبی است. از طرفی صحبتی از برگزاری جشنواره به صورت آنلاین هم نشده که این هم فکر درستی است چون هیچ‌کس حاضر نیست فیلمش را در فضایی بی‌دروپیکر بگذارد و چند ساعت بعد سر از فضای مجازی دربیاورد. در شکل فعلی، برگزاری جشنواره بدون نمایش فیلم، بیش‌تر شبیه جشن خانه سینما می‌شود؛ با این تفاوت که در جشن خانه سینما، برگزیدگان از میان فیلم‌های نمایش‌داده‌شده انتخاب می‌شوند و مخاطبان سینما سابقه ذهنی و تصوری از کیفیت برگزیدگان دارند اما در شکل فعلی، انگار همه چیز در خلأ اتفاق می‌افتد؛ ضمن این که اگر فیلم دیدن آنلاین و در خانه در سال‌های اخیر معنایی در زندگی ما پیدا کرده، ذات جشنواره در گردهمایی آدم‌ها و ارتباط رودررو معنا می‌شود. با این حال، چاره‌ای نیست. این یک سال استثنایی در زندگی ماست و باید با مقتضیات آن کنار بیاییم و بعدها خاطراتش را برای نسل‌های بعدی تعریف کنیم و بگوییم سینمای ایران زنده است، حتی در دوران کرونا.
جشنواره سی و نهم فیلم فجر، حرکت خود را با شکل و شمایل تازه‌ای آغاز کرده است. جشنواره‌ای که کماکان برای طرفداران سینما جذاب است و بسیاری از مردم رویدادهای آن را روز به روز و لحظه به لحظه دنبال می‌کنند. واقعیت این است که فیلمسازان مختلفی در حال آماده‌سازی آثارشان برای حضور در جشنواره سی و نهم هستند و خبر برپایی فجر سی و نهم، بهترین خبر برای آنها در این سال سخت کرونایی بوده است. خبری که چشم‌انداز جذاب‌تری را برای آنها و مخاطبان سینمای ایران در سال‌های بعد ترسیم خواهد کرد.
منبع: موج
