جشنواره فجر در طول سی و نه سالی که از برگزاری آن می‌گذرد همواره دستخوش تغییرات مختلف بوده و در این چهاردهه بخش‌های مختلف جشنواره تغییرات مختلفی را از سرگذرانده است. زمانی که جشنواره فجر به ایستگاه سی و دوم رسید، جایزه هنروتجربه به این جشنواره اضافه شد. این بخش تا سه دوره بعد در میان بخش‌های اصلی جشنواره حضور داشت و در دوره سی و پنجم تنها با اعلام ۱۶ فیلم درحاشیه فجر و در محلی جز کاخ جشنواره سعی کرد به نوعی با این رویداد ملی و سینمایی همراهی کند. از این دوره تاکنون، جایزه هنروتجربه در مراسم پایانی جشنواره فیلم فجر به یک فیلم برگزیده از سوی هیأت داوران اصلی اهدا شده است و امسال هم در فراخوان جشنواره سی و نهم اهدای سیمرغ بهترین فیلم هنر و تجربه در فراخوان جشنواره پیش‌بینی شده است.
*آغاز یک جایزه تجربی و هنری
در دوره سی و دوم در کنار بخش نگاه نو بخش هنروتجربه به جشنواره فجر اضافه شد و شورای سیاستگذاری هنروتجربه به‌طور مستقل در این بخش به دو فیلم جایزه اعطاء کردند و نکته جالب این که در این دوره، جایزه هنروتجربه، سیمرغ بلورین نبود و این جایزه با طرحی دیگر به برگزیدگان اهدا شد. در این دوره فائزه عزیزخانی با فیلم «روز مبادا» و امیرحسین ثقفی با «مردی که اسب شد» برگزیده بخش هنروتجربه شدند. اما حضور فیلم‌هایی چون «در دنیای تو ساعت چنده؟» (صفی یزدانیان) یا «من دیه گو مارادونا هستم» (بهرام توکلی) در لیست ۱۲ نفره بخش هنروتجربه نشان می‌داد که هنوز حال و هوای این گروه سینمایی به دقت قابل شناسایی نیست و باید شاخص‌های این جنس از سینما تدوین و تبیین شود. در اکران عمومی نیز چنین آثاری در سرگروه‌های سینمایی (و نه گروه هنروتجربه) به نمایش درآمدند و بسیاری از آثار بخش مستند فجر در آن دوره مانند «آتلان» و «آزادراه» به عنوان آثاری از جنس سینمای هنروتجربه اکران و مطرح شدند.
در سی و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر هنروتجربه در کنار نگاه نو توانست به‌کار خود ادامه دهد، با این تفاوت که تعداد ۱۲اثر در دوره قبل به ۱۱ اثر کاهش پیدا کرد. هیئت انتخاب بخش هنروتجربه شامل جمال امید، هوشنگ گلمکانی، ایرج تقی‌پور، سیف‌الله صمدیان، جعفر صانعی مقدم، شهرام مکری و امیرحسین علم‌الهدی اسامی ۱۱ فیلم راه یافته به این بخش را مستقل از داوران جشنواره اعلام و دو اثر را برگزیده کردند.
در این دوره «نیم رخ‌ها» ایرج کریمی به عنوان بهترین فیلم شناخته شد و «چهارشنبه» سروش محمدزاده جایزه بهترین کارگردانی را دریافت کرد.
*داوری مستقل هنروتجربه
سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر درحالی برگزار شد که بخش هنروتجربه به طور مستقل در میان بخش‌های اصلی حضور نداشت. در این دوره از جشنواره ۴۴ فیلم به عنوان چشم‌انداز سینمای ایران معرفی شدند که ۳۳ فیلم آن در بخش سودای سیمرغ و ۱۱ فیلم دیگر در بخش غیر رقابتی، ۱۱ فیلم در بخش سینما حقیقت (مسابقه آثار مستند بلند) و ۲۳ فیلم در بخش فیلم کوتاه حضور داشتند.
همزمان با اعلام بخش‌های جشنواره و کنارگذاشتن بخش هنروتجربه این گروه سینمایی دست به کار شد و درمقابل فهرستی را مطابق شاخص‌های خود اعلام کرد و آثار معرفی شده در کنار جشنواره به نمایش درآمدند. علاوه بر این هنروتجربه از آثار هنری که در بخش‌های مختلف جشنواره فجر حضور داشتند حمایت کرد. آثار هنروتجربه در آن سال در سه در سالن سینمایی خانه هنرمندان، کورش و چارسو به نمایش درآمدند درحالی که برج میلاد کاخ اهالی رسانه و منتقدان بود.
«کوپال» کاظم ملایی، «چشم‌ها» مهران مهدویان، «ائو» اصغر یوسفی‌نژاد، «زمانی دیگر» ناهید حسن‌زاده، «صحنه‌هایی از زندگی یک کارآگاه» علیرضا رسولی‌نژاد، «ویولونیست» محمدعلی طالبی، «والدراما» عباس امینی، «شماره ۱۷ سهیلا» محمود غفاری، «ترومای سرخ» اسماعیل میهن‌دوست، «ماجرای نیمروز» محمدحسین مهدویان، «ایتالیا ایتالیا» کاوه صباغ‌زاده، «نگار» رامبد جوان، «خاطرات پاییزی» علی فخر موسوی، «خفگی» فریدون جیرانی، «بیوگرافی» فاطمه ثقفی و «مکان» به کارگردانی سیدمهدی احمدپناه ۱۶ فیلم معرفی شده آثار بخش مستقل هنروتجربه را تشکیل می‌دادند که به دلیل داشتن شاخصه‌های سینمای مستقل و هنری در طول جشنواره و پس از آن در زمان اکران از حمایت ویژه این گروه برخوردار شدند.
به طور کلی از جشنواره سی و ششم تاکنون هنروتجربه به صورت بخشی مستقل در بین بخش‌های اصلی حضور ندارد اما این گروه سینمایی در سال‌های گذشته بی‌اعتنا از کنار آثار جشنواره فجر نگذشته و عمدتا در بین فیلم‌های حاضر در بخش نگاه نو و مستند آثاری را مورد توجه و حمایت خود قرار داده و همواره درطول جشنواره و اکران از آن‌ها حمایت کرده است.
*جشنواره سی و ششم: سیمرغ بلورین بهترین فیلم هنر و تجربه به هومن سیدی برای فیلم «مغزهای کوچک‌زنگ‌زده» اهدا شد.
*جشنواره سی و هفتم: سیمرغ بلورین بهترین فیلم هنروتجربه به همایون غنی‌زاده برای فیلم «مسخره باز» اهدا شد.
*جشنواره سی و هشتم: سیمرغ بلورین بهترین فیلم هنر و تجربه به بهمن و بهرام ارک برای فیلم «پوست» اهدا شد.
*هنروتجربه‌ای‌ها
فیلمسازانی که به واسطه «هنروتجربه» در این سال‌ها بیشتر دیده شدند، در دوره‌های مختلف جشنواره طی این سال‌ها به عنوان فیلمساز در بخش نگاه نو یا سودای سیمرغ آثار خود را به جشنواره ارائه داده‌اند. امسال هم در بین فیلم‌هایی که در این دوره داوطلب حضور در جشنواره شده‌اند آثاری همچون «شهربانو» مریم بحرالعلومی یا «شیرجه بزرگ» کریم‌لک‌زاده به چشم می‌خورد که آثار قبلی آن‌ها عمدتا در گروه هنروتجربه به نمایش درآمدند. ولی از آنجایی که پروانه ساخت آثار قبلی این فیلمسازان ویدئویی بوده است امسال به عنوان کاردانان فیلم اولی در فجر سی و نهم حضور دارند.
سینمای هنروتجربه در این سال‌ها با تأکید بر جنس سینمای متفاوت با برخورداری از مختصات بارز هنری و تجربی توانسته است در اکران فیلم‌های مستقل سهم مناسبی را به خود اختصاص دهد و ایده خود را جا بیاندازد.
منبع: خبرگزاری برنا
