در جشنواره فجر امسال تعداد فیلم‌های سینمایی حاضر در بخش سودای سیمرغ محدود به ۱۶ اثر شد، اما این تعداد محدود از نظر تنوع ژانری و جستجوی گونه‌های تازه در سینمای ایران یک اتفاق تازه است.
به گزارش ستاد اطلاع‌رسانی جشنواره فیلم فجر، سینمای ایران در دهه‌های گذشته از نظر ژانر بسیار محدود بوده است. سینمای ما به طورکلی در دوگانه کمدی و درام اجتماعی قابل تقسیم است. اگرچه تولید آثار سینمایی در ژانر جنگ(دفاع مقدس) به نسبت دهه‌های ۶۰ و ۷۰ کمتر شده است اما همچنان فیلم‌هایی نیز در این ژانر ساخته می‌شود که گاه می‌تواند تجربه‌های موفقی در این گونه سینمایی محسوب شود.
در جشنواره فجر ۳۹ فیلم‌های «شیشلیک» و «گیج‌گاه» آثاری هستند که علیرغم تفاوت حال وهوایی به گونه کمدی تعلق دارند. «ابلق»، «بی‌همه چیز»، «تی تی»، «خط فرضی»، «ستاره‌بازی»، «روشن»، «مامان» و «مصلحت» به گونه درام اجتماعی و سیاسی تعلق دارند. «منصور»، «تک‌تیرانداز» و تاحدی «یدو» فیلم‌هایی در ژانر جنگ به حساب می‌آیند.
درست است که «گیج‌گاه» فضایی پارودیک و کمدی دارد اما در طنز آن مولفه‌های سینمای اجتماعی بسیار پررنگ است. در «یدو» نیز در کنار درام اجتماعی مولفه‌های ژانر جنگ خودنمایی می‌کند.
ژانر وحشت
«زالاوا» فیلمی است که ژانر وحشت را برای روایت‌گویی خود برگزیده است. تعداد فیلم‌هایی که در سینمای ایران در ژانر وحشت ساخته شده است از تعداد انگشتان دو دست فراتر نمی‌رود. اما این فیلم توانسته است در این ژانر فضای تازه‌ای را تجربه کند و آن را با عناصر بومی و باورهای خرافی در کردستان بیامیزد. در این فیلم از صحنه‌های خوفناک، ترسناک و فراطبیعی استفاده شده و ترس از ناشناخته‌ها عامل جذابیت فیلم است که مخاطب را به تماشای آن ترغیب می‌کند.
ژانر فانتزی
«رُمانتیسم عماد و طوبا» فیلمی در ژانر فانتزی است. اگرچه در سینمای جهان فیلم‌های زیادی در این گونه سینمایی ساخته می‌شود اما این ژانر در سینمای ایران تقریبا نادیده گرفته شده است. ژانر فانتزی همانگونه که از نامش برمی‌آید؛ داستانک‌ها و شخصیت‌هایی را روایت می‌کند که عمدتا با زندگی واقعی تفاوت دارند. در این گونه پرطرفدار سینمایی؛ خیال‌پردازی حرف اول را می‌زند. کاوه صباغ‌زاده در ساخته اخیرش از اهمیت خیال‌پردازی در سینما غافل نشده و دست به تجربه تازه‌ای در ژانر فانتزی زده است.
فیلم دورگه
«روزی روزگاری، آبادان» اولین ساخته حمیدرضا آذرنگ فیلمی دورگه است. سینمای هیبریدی یا دورگه در زمانی نمود پیدا می‌کند که یک گونه سینمایی به تنهایی نمی‌تواند نیازها و خواست‌های مخاطب را برآورده کند. در این فضا هنرها و در اینجا سینما به سمت همگرایی و ترکیب شدن می‌رود.
فیلم آذرنگ ترکیب ژانر درام اجتماعی و فانتزی است. این فیلم توانسته است سینمای اجتماعی ایران را با ترکیب ژانری جدید و ابداعی خود وارد فضای جدیدی بکند تا فیلمی ضدجنگ پدید بیاورد.
امروزه سینما به سمت تلفیق ژانرها رفته است و عناصر ژانرهای مختلف درکنار هم قرار می‌گیرند. فیلم‌ها کمتر یک ژانر واحد را از ابتدا تا انتها دنبال می‌کنند و بیشتر به سراغ تلفیق ژانرها می‌روند. این تلفیق ژانرها در ۱۶ فیلم جشنواره فجر کمابیش وجود داشت اما «روزی روزگاری، آبادان» موفق‌ترین نمونه تلفیق ژانری بود که می‌تواند از آن به عنوان فیلمی دوررگه نام برد.
خوشبختانه فیلم‌هایی که در ژانرهای تازه ساخته شده‌اند در بخش‌های مختلف نامزد شده و شایستگی دریافت جایزه را پیدا کرده‌اند.
کامبیز حضرتی
