نشست تخصصی سینمای ایران و گفتمان انقلاب در روز دوم جشنواره در خانه جشنواره برگزار شد.
به گزارش مرکز اطلاع رسانی روابط عمومی چهلمین جشنواره فیلم فجر، این نشست به میزبانی دکتر مهدی ناظمی مدرس دانشگاه، پژوهشگر فلسفه و سینما و مدیر فرهنگی و با حضور دکتر مجید اسماعیلی مدرس حوزه دانشگاه و تهیه‌کننده سینما و سیدمحمد حسینی مدرس دانشگاه و مدیر عامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس در سالن شماره ۴ خانه جشنواره برگزار شد.
در ابتدا سید مهدی ناظمی پژوهشگر سینما در خصوص نشست‌های تخصصی با محوریت سینما و گفتمان انقلاب اسلامی گفت: باید بحران میان نسبت سینما و گفتمان انقلاب اسلامی حل شود چراکه ۳۰ سال است که ما برای فهمیدن این نسبت دچار مشکل هستیم و به نظر من لانگ شات تمام واقعیت نیست.
در ادامه سید محمد حسینی درباره نسبت میان سینما و گفتمان انقلاب اسلامی عنوان کرد: به نظر من درباره آرمان‌های انقلابی در سینما فقط شعار داده‌ایم و به نتیجه خاصی نرسیده‌ایم. این اتفاق ماهیت مطالبه‌گرانه است و آنچه که بایسته است جویا شدن تحول درونی و بیرونی است. عدم جذابیت در سینما را باید جستجو کرد و نباید در این امر شعار دهیم.
او ادامه داد: واژه شعار ندهیم خود دچار ایراد است و کسی که می گوید در فیلم شعار ندهیم فیلم را نمی‌فهمد. نوعی عدم مفاهمه بین جریان سینما و بستر جمهوری اسلامی باعث شکل نگرفتن این نسبت است. به یاد می‌آورم وقتی فیلم آرگو ساخته شد درخواست کردم عکس بن افلک یا جرج کلونی را میان سخنرانی باراک اوباما بگذاریم و طی درخواست مطلع شدم جرج کلونی با باراک اوباما چند جلسه برای ساخت این فیلم گذاشته‌اند.
حسینی توضیح داد: بسیاری از عناصری که فکر می‌کردیم جذاب نیستند اتفاقا بسیار جذاب بودند که فراموش شده‌اند و بخشی از این مشکل به جریان مدیریتی برمیگردد که نمی‌تواند کنترل و یا حتی اعتماد کند. تخصیص درست منابع و سیاست درست منابع اصل و اساس است؛ اصولا سینما برای پدید آوردن قهرمان دیرزا است مثلا تعداد قهرمانان مارول به تعداد انگشتان دست است و اگر اسکورسیزی بخواهد این شخصیت‌ها را بکشد هم اجازه ندارد. متاسفانه سینمای ایران با اینکه شخصیت‌های زیادی خلق کرده است اما مستمر نبوده است و این ناشی از مدیریت سینما است که شخصیت‌ها به صورت آنی از بین رفتند.
مجید اسماعیلی مدرس حوزه دانشگاه و تهیه‌کننده سینما در ادامه با بیان اینکه باید روی موضوعات مربوط به سینما وقت گذاشت، عنوان کرد: روی زخم عمیق و ۴۰ سالهای دست گذاشته‌ایم؛ واقعا باید روی موضوعات مربوط به سینما وقت گذاشت.
او ادامه داد: نگاه رو به سوی سعادت خوشبختی جدید بود و مردم با این جریان همراه بودند اما بعد فروکش کرد؛ مکانیسم برگشت با سه کار باید فعال شود؛ یکی از فاکتورها تبیین است تا استدلال‌ها به شکل گسترده میان مردم رواج پیدا کنند.
اسماعیلی توضیح داد: بعد از دوره‌ای کوتاه مدت تمام مواردی که انقلاب اسلامی به خاطر آن‌ها رخ داده است دچار تغییر می‌شود. وقتی فضای احساسی به سمت فضای اخلاقی برود تمام فاکتورها به شکل کامل ایفا می‌شوند. در این فضا باید محتواها به شکل ساده‌ای برای مردم تفهیم شود تا پوسته اصلی ایدولوژی دایره گسترده‌ای پیدا کند و قطعا اندیشمندان و مدیران پردازشی روی این مفاهیم داشته باشند تا به فضای هنری برسیم. هنرمندان از این موقعیت به عنوان هنری راسخ و ابزاری بسیار خوب برای انتقال مفاهیم استفاده کنند.
او اضافه کرد: دشمن در ابتدای انقلاب اسلامی به نظام جمهوری اسلامی هجوم آورد و امثال شهید مطهری شهید آیت و… را از دست دادیم. ما نمی‌توانیم با بحران جدی گرفته نشدن در سینما مقابله کنیم. ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که تمدن اسلامی-شیعی یک طرف و دیگری تمدن غربی است که دومین تمدن همه چیز را تحت تاثیر قرار داده است. هند، چین و ژاپن در هاضمه غرب تحلیل رفته‌اند و آنچه باقی مانده است شبکه محکم اعتقادی است که حرف‌های جدید و نو دارد و اگر به آن بپردازیم دنیا را فرا می‌گیرد.
اسماعیلی بیان کرد: فیلمی چند سال پیش به آلمان رفت و گرچه در ایران مورد اقبال قرار نگرفت اما آلمانی‌ها و حتی دانش‌آموزانشان تحت تاثیر این فیلم قرار گرفته‌اند. مناجات شعبانیه را گاهی در ماه مبارک رمضان ترجمه کرده‌ام و احساس کردم که چه پاسخ سختی باید به خداوند بدهیم که این مفاهیم را انتقال نداده‌ایم.
او ادامه داد: تمدن اسلامی شیعی با ۲۰۰ شبکه معاند رو به رو شده است و هر کسی می‌خواهد از این حفره منفذی بسازد. مدیران ما این تمدن را جدی نگرفته‌اند و باید دید اصلا بودجه سینما و صدا و سیما برای این موضوع چقد است. فیلم‌های سینمایی که می‌سازیم تا چه میزان به نیازهای جوانان پاسخ داده است؟
اسماعیلی اظهار داشت: ما به پرسش‌های نسل جدید در خصوص تحریم‌های دارویی پاسخ نداده‌ایم. ما در حال تغییر سرنوشت بشریت هستیم و آیا کسی این حرف‌ها را قبول دارد؟ این مسائل از لحاظ حجم، قد، پول و … جدی گرفته نشده است و حتی افراد کاربلد را به کار نگرفته‌ایم. سینما به هیچ عنوان شوخی نیست و دنیا برای سینما ارزش زیادی را قائل می‌شود اما آیا ما این ارزش را قائل می‌شویم؟
او افزود: مشکل دوم به نهادهای غیرحاکمیتی برمیگردد و من به بسیاری از هم‌دانشگاهی‌ها می‌گفتم که مسائل انقلابی باید به تفهیم درستی برسند. مسائلی مانند حجاب اسلامی و جایگاه رهبری و سیستم حکومتی به اوایل انقلاب برمیگردد اما بعد از ۴۰ سال از این مسائل متاثر نشده‌ایم. انقلاب اسلامی چیزی جز اهل بیت، قرآن و سید شهدا نیست. تاثیرات فکر و کار بزرگ سید شهدا نباید فراموش شود اما آنقدر که باید کار نکرده‌ایم.
ناظمی در ادامه گفت: طبق صحبت‌های اسماعیلی مدیریت کشور این مسئله را جدی نگرفته است و از طرفی دانشگاه، حوزه، مردم و نهادهای خصوصی آنچنان که باید روی این قضیه مانور نداده‌اند.
حسینی اضافه کرد: باید آینه جادویی باطن انقلاب اسلامی را به جهانیان عرضه کنیم و باید منتظر این اتفاق باشیم. آیا می‌توان ژانرهای محتلف را ایرانیزه کرد؟ قطعا می‌توان این کار را انجام داد و ایتالیایی‌ها این کار را به حالت قصه گویی خاص خود در آوردند و ژانر وسترن را به شیوه خود می‌سازد و حتی آمریکایی‌ها نام آن را وسترن اسپاگتی می‌گویند. ژانر وحشت در ژاپن هم به گونه ژاپنی تغییراتی کرده است و عنصر وحشت در این کشور آنگونه نیست که آمریکا با آن کار می‌کند.
او اضافه کرد: اصالت سلاح در فیلم‌های جنگی حضور داشت اما محصول ایرانی جنگ را به شیوه ایرانی نشان دادند و روایت شهودی بود و اصلا به شیوه آکادمیک نبود. در آثار ملاقلی پور، شورجه، آوینی و حاتمی کیا در دهه ۶۰ سینمای دفاع مقدس سینمای جنگی ایرانیزه شد. حماسه در دفاع مقدس شبیه به آنچه در شاهنامه فردوسی وجود داشت و عیاری و پهلوانی در خونمان بود و در جبهه با آن روبه رو شدیم که طعم روایت جدیدی گرفت.
او اضافه کرد: اصالت سلاح در فیلم‌های جنگی حضور داشت اما محصول ایرانی جنگ را به شیوه ایرانی نشان دادند و روایت شهودی بود و اصلا به شیوه آکادمیک نبود. در آثار ملاقلی پور، شورجه، آوینی و حاتمی کیا در دهه ۶۰ سینمای دفاع مقدس سینمای جنگی ایرانیزه شد. حماسه در دفاع مقدس شبیه به آنچه در شاهنامه فردوسی وجود داشت و عیاری و پهلوانی در خونمان بود و در جبهه با آن روبه رو شدیم که طعم روایت جدیدی گرفت. من معتقدم متون اصیل خودمان نظیر خمسه نظامی مثنوی معنوی با نگاه ویژه عشق را تجربه کردند و من مخاطب عاطفی شوم و باید ابتدا متن ترس را به مخاطب انتقال دهیم.
او ادامه داد: سینمای ایران تا چه میزان و چقدر تحلیلی به لیلی و مجنون اعتنا کرده است؟ هروقت به تئاتر شهر بروید همیشه نمایش عشق اساطیری روی پرده است که این تفاسیر چه میزان می‌تواند روی ایرانی‌ها تاثیر بگذارد؟ عشق از دید نظامی و مولوی بسیار خوب توصیف شده است.
حسینی عنوان کرد: شنیدیم برخی ها گفتند عالم تفصیل را درک نمی‌کنیم و حکایت‌گوهای خوبی هستیم که کاملا اجحاف در حق خودمان است. ارجاع به متن دچار ایراد است و تبلور انقلاب اسلامی باید در جان فیلم ساز بنشیند نباید هیچکس در این زمینه بخش نامه‌ای صادر کند چراکه غرض شکل می‌گیرد. سینمای ایران‌خبری از ماهیت انقلاب اسلامی ندارد و منقطع کردن آن را ابتر می‌کند.
اسماعیلی توضیح داد: آبراهام لینکلن گاهی هفت ساعت سخنرانی انجام می‌داد و مخاطبان این هفت ساعت را گوش می‌دادند و به نظرم طرح این بحث نیازمند ساعات طولانی‌تری دارد. در سالهای گذشته شوراهای زیادی تشکیل دادیم که برای موضوعات ساده بد نیست اما در موضوعات عمیق و ارتباطی باید از راه دیگری مانند استفاده کنند. به نظر می‌رسد سینمای فعلی ما تعداد کمی فیلمساز دارد و با یک شیوه جدیدی ظاهر شده‌اند. قواعد و قوانین هالیوود با یک قاعده جلو می‌رود ولی به ابزارهای زیادی مسلط هستند که ورود و خروج افراد به صنعت سینما را کنترل می‌کنند. ما هم باید با قوانین جلو برویم و اگر هرکسی در کشتی که نشسته است چکش به دست بگیرد و کشتی را سوراخ کند همه از بین می‌رویم. مورد دیگر این است که برای زدن حرف روال تولید آثار سینمایی را به جامعه نخبگان واگذار کنیم و از آغاز فرایند به این افراد اعتماد کنیم.
