نشست فرهنگی بازاریابی در سینمای ایران با سخنرانی «محمد اطبایی» کارشناس امور بین‌الملل سینما، «رائد فریدزاده» معاون بین‌المللی بنیاد سینمایی فارابی، دکتر «بهروز محمودی بختیاری» عضو هیات علمی دانشگاه تهران برگزار شد.
به گزارش مرکز مرکز اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر، حسین یزدان‌شناس مجری نشست در ابتدا درباره باراریابی در سینما اظهار کرد: «بازیابی در معنا یعنی حرفه‌ای که برای جذب مخاطب در عرصه‌های مختلف انجام می‌گیرد، سینما یکی از هنرهایی است که صنعت در آن کاربردهای زیادی دارد و نیاز آن به بازیابی مملوس است.»
او افزود: «در صنعت سینما همیشه این سوال وجود داشته است که هزینه‌های خرج شده چگونه بازمی‌گردد؟ و در این رابطه پژوهش‌های زیادی شده و به این نتیجه رسیده‌اند که یکی از راه‌های برگشتن هزینه‌ها بازاریابی‌های زیاد است.»
مجری نشست بیان کرد: «در کشور ما رشته سینما در سطح دانشگاه بسیار ضعیف عمل می‌کند، چراکه در دانشگاه‌ها بیشترین تاکید بر بخش‌های هنری است. همچنین در دانشگاه‌هایی هم که سمت و سوی ارتباطی دارند، در سویه رسانه‌ای سینما کار می‌شود و اینجا نیز وجه صنعتی سینما مغفول مانده است؛ اما برگزاری چنین نشست‌هایی قطعا تاثیرگذار خواهد بود چراکه سینمای ما نیاز به این موارد نیاز دارد.»
او ابراز داشت: «طبق بررسی‌های انجام شده، کشور ایران از فیلم‌های تولید شده در دنیا ۲ درصد سهم دارد و گردش سینما و مالی سهم ما در دنیا مبلغی حدود ۴۰ میلیارد است؛ این مبلغ در جهان حدود ۸۰۰ میلیون دلار می‌شود که بعداز تبدیل به واحد پول باید گردش سینما حدود 23 هزار میلیارد تومان باشد.»
یزدان‌شناس عنوان کرد: «این مبالغی که گفته شد در حالی است که گردش مالی سینمای ایران در سال ۱۳۹۸ تنها نزدیک به ۳۰۰ میلیارد تومان بود و این قیمت اصلا قابل قیاس نیست؛ زیرا بین تولیدات و درآمد شکاف وجود دارد که نشان می‌دهد کلید صنعت سینما بازاریابی است، در این راستا یکی از کلیدهای بازاریابی‌ها تبلیغات خواهد بود که رسانه‌ها می‌توانند بستری برای تبلیغات باشند. همچنین بستر دیگر برای بازاریابی آنونس‌های سینمایی خواهد بود.»
در ادامه رائد فریدزاده، معاون امور بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی با اشاره بازاریابی در سینما اظهار کرد: «بازاریابی در سینمای ایران باید وجه بین‌المللی بگیرد. ما باید از بازار سینمای ایران فراتر برویم و ببینیم در بخش بین‌المللی چه نکاتی را باید لحاظ کنیم و چه بازاری مدنظر ما قرار دارد. بدیهی است زمانی که از بازار فیلم صحبت می‌کنیم، محصول ما فیلم است که باید عرضه کرد، اما به این سادگی نیست.»
او افزود: «خیلی‌ها نمی‌دانیم زمانی که در رابطه با بازار فیلم صحبت می‌کنیم به چه میزان می‌توانیم ملاحظات را بیان و تبیین کنیم. اگر واژه‌ای که در رابطه با آن صحبت می‌کنیم روشن نباشد قطعا مسیرمان را درست تبیین نخواهیم کرد. وقتی می‌گوییم بازار فیلم، چند قطبی‌هایی بین بازار فیلم و جشنواره‌ها پیش می‌آید اما بدانید که فیلم‌ها صرفا به بازار فیلم معطوف هستند.»
معاون امور بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی بیان کرد: «اگر سینمای ایران قصد داشته باشد صرفا در چارچوب محدود جغرافیایی محصولات تولیدی خودش را عرضه کند، خواهید دید که این صنعت سوددهی مناسبی نخواهد داشت و قطعا آینده درخشانی هم از لحاظ سینمایی ندارد.»
او ابراز داشت: «قطعا صنعتی شدن، فرآیندهای خاص خودش را دارد و ما اکنون در قدم‌های نخستین قرار داریم، زیرا خروجی یک صنعت در رابطه با تولیدکنندگان تعیین نشده و همچنین کارکرد سینمایی هنوز به درستی شفاف‌سازی نشده است.
فریدزاده تاکید کرد: «زمانی که صحبت از صنعتی شدن می‌کنیم، یعنی از بدو تولید و ایده باید تعاملات خودمان را داشته باشیم و مشخص کنیم این اثر برای کجا و با چه مخاطبی تولید می‌شود. متاسفانه این مسئله‌ای که سرمایه‌ها از جاهای مختلف جذب شوند هنوز در ایران جا افتاده نیست.»
او اعلام کرد: «اگر به تولیدات نگاه کنید، خواهید دید بیشتر فیلم‌های جشنواره‌ای، تولیدات مشترک چند کشور هستند؛ و این راهکاری برای ورود به بازار سینما است که کشورهای دیگری را که می‌توانند فعالیت مشترک داشته باشند، در تولیدات دخیل کنید و به واسطه این فعالیت مشترک سرمایه‌گذاران بازار آن کشور هم در تولیدات خود لحاظ داشته باشید چراکه قطعا پخش‌کنندگان تنها در عرضه بین‌المللی توفیقی نخواهند داشت و آنها زمانی که در کنار شما باشند می‌توانند به محصول شما کمک کنند.»
معاون امور بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی خاطر نشان کرد: «درحال حاضر در رابطه با صنعتی شدن سخن می‌گوییم اما هنوز نمی‌دانیم چگونه یک اثر را باید عرضه کنیم، اگر می‌خواهیم صنعت مخصوص خودمان را داشته باشیم باید از ابتدا مولفه‌ها را در کنارهم ببینیم و رویکرد کلی‌نگر داشته باشیم و منظومه سینمایی را لحاظ کنیم.»
او ادامه داد: «ما می‌توانیم با صنایع مجاور ارتباط برقرار کنیم و در فیلم‌ها هنرهای مختلف را دخیل کنیم. این موردی است که برای سرمایه‌گذاران می‌تواند انگیزه ایجاد کند.»
فریدزاده افزود: «سینمای ایران در ۴ دهه اخیر به‌گونه‌ای در دنیا شناخته شده است که بخشی از آن، نوع خاصی از سینمای ایران را معرفی می کنند، سینمای ایران با نام و مدل خاص خود در جهان مشتریان و بینندگان خاص خود را دارد.»
او همچنین متذکر شد: «اکنون در فرانسه چندین فیلم ایرانی اکران می‌شود و با استقبال خوبی روبه‌رو بوده است. فیلم متری شش‌ونیم در دوره‌ی کرونا حدود ۱.۵ میلیون یورو درآمد داشته است که نشان می‌دهد ظرفیت خوبی وجود دارد؛ اما به دلیل مشکلات حقوقی سینمای بین‌المللی ما دچار مشکل شده است.»
معاون امور بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی ادامه داد: «نبود قانون کپی‌رایت در پخش آنلاین مشکل‌زا است. در منطقه جغرافیایی ما رقبای جدی وجود دارند اما باید با کشورهای هم‌زبان با خود همکاری کنیم که فارابی هم در آن راستا فعالیت‌های را انجام داده است.»
او تصریح کرد: «باید بازار منطقه‌ای با همکاری و سرمایه‌گذاری سایر کشورها مدنظر قرار گیرد. ما بازیگر شناخته شده کمی در حوزه بین‌الملل داریم اما کارگردانان بین‌المللی زیاد داشته‌ایم.»
فریدزاده در پایان گفت: «نخست‌وزیر فرانسه اعلام کرد که ایران را با یاد حافظ و فرهادی می‌شناسد که این نشان می‌دهد کارگردانان و مولف‌های خوبی را در ۴۰ سال اخیر پرورش داده‌ایم، البته این به شرطی خواهد بود که بتوانیم صنعت سینما را بازتر و آن را در تعامل کشورهای دیگر بازسازی کنیم.»
بهروز محمودی بختیاری، دانشیار پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران با اشاره به نقش تبلیغات سینمایی در بازاریابی اظهار کرد: «پوسترهای سینمایی ایران جذاب نیست؛ طبق گزارش عباس بهارلو تا سال ۱۳۵۷ به صورت دقیق، آنونس سینمایی در ۱۱۹۵ فیلم وجود داشته که ۹۲۸ تای آنها به‌صورت تله وجود دارد و ۲۶۷ فیلم دیگر وجود ندارد.»
او افزود: «از سال ۱۳۳۳ آنونس در سینمای ایران وجود داشته و دختری از شیراز اولین آنونس سینمای ایران بوده است. بعد از آن سال، ۱۱۴۲ فیلم داریم که برخی از آنها آنونس نداشته یا از بین رفته‌اند، پیش‌بینی می‌شد ۱۱۰۰ آنونس موجود باشد اما ۵۵۰ آنونس وجود ندارند.»
دانشیار پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران اظهار داشت: «برای فیلم‌های هنری نیز آنونس موجود بوده اما اصولا فیلم‌های غیر تجاری اصلا آنونس نداشتند. از سال ۱۳۳۳ از آنونس صحبت شده اما قبل از آن هم تلاش‌هایی انجام شده بود که به این موارد، در یک مستند در سال ۱۳۵۶ پرداخته شده است؛ در این مستند از فیلم لیلی و مجنون (عبدالحسین سپنتا) یکسری تصویر متحرک هم وجود دارد و این نخستین تلاش موجود برای بازاریابی سینمایی نامیده می‌شود.»
محمودی بختیاری اذعان کرد: «سپنتا اولین کسی بود که تلاش کرد از تصاویر منتخب فیلم آنونس بسازد، ساموئل خاچیکیان آن‌طور که باید به مسائل ورود نکرد، چراکه ۳۲ فیلم تولید شده بود که ۲۶ فیلم آن بعد از انقلاب بود. فیلم عقاب‌ها هنوز پربیننده‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران است. طبق ادعای خودش همه فیلم‌هایش آنونس داشته‌اند اما آرشیوی ندارد و حتی پسرش هم نیز آرشیوی از فعالیت‌های او ندارد، او برای اولین بار به اهمیت آنونس پی برد و یکسری از پلان‌های خودش را برای استفاده آنونس ساخت.»
او تاکید داشت: «الگوی ساخت آنونس نیز از ساموئل خاچیکیان است که الگوی او تا زمان انقلاب تکرار شونده بود؛ البته در سالیان اخیر تغییراتی در آن ایجاد شده است. فیلم دختر شیرازی ۳ میلیون ریال فروخت که رقمی ویژه در آن زمان بود که درخواست شد دوبله فرانسوی شود اما در همان زمان این کار انجام نشد.»
دانشیار پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران ادامه داد: «اما بازهم نخستین آنونس دوبله شده نیز دختر شیرازی بود که بعدها به فرانسوی دوبله شد، آنونس لزوما به ترتیب خود فیلم نیست و می‌تواند تفاوت‌هایی هم داشته باشد؛ فیلم‌های خاچیکیان در خارج از کشور نیز به دلیل درک بالای او از ساخت آنونس فروش خوبی داشت.»
او اظهار کرد: «متاسفانه پوسترهای الان الگوی خاصی ندارند و صرفا چهار چهره بر آن نقش بسته است. خاچیکیان در ساخت آنونس بسیار خلاق بود مثلا در آنونس فیلم یک قدم تا مرگ، خودش در آنونس حضور داشت که نشان می دهد از هیچکاک الگو گرفته است، او در آنونس‌های خود به طور کامل خود و کارهایش را معرفی می‌کند که نشان می‌دهد با بازیگر سالاری مخالف است.»
محمودی بختیاری بیان کرد: خاچیکیان پایه‌گذار نوشتن کلمه روی عکس‌های فیلم برای معرفی فیلم در آنونس است، از دهه هفتاد الگوی آنونس تغییر یافت، نریشن و اسم عوامل فیلم از آن حذف شد، همچنین پوستر به جای نقاشی با عکس شکل گرفت.»
وی در پایان گفت: «در کشورهای افغانستان و تاجیکستان، زبان فارسی رسمی است و درخیلی از کشورهای دیگر هم زبان ما رایج است، برخی از کشورها نیز مهاجران ایرانی زیاد دارند، پتانسیل ۴.۵ میلیون نفری آمریکای شمالی بسیار خوب است اما نبود قانون کپی‌رایت در ایران مشکلات بسیار جدی ایجاد کرده است.»
