جایگاه مفاهیم دینی و ادبیات ایران در سینمای ایران در نشست‌های بخش فرهنگی جشنواره چهلم مورد بررسی قرار گرفت.
نشست‌های فرهنگی چهلمین جشنواره فیلم فجر با رویکردهایی چون، سینما در دوران پساتلویزیون، سینمای راهبردی با نگاهی به فردا، سینما، دین و ایدئولوژی و تنوع فرهنگی و زبانی در سینما برگزار شد.
به گزارش مرکز اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی جشنواره فیلم فجر؛ نخستین نشست فرهنگی روز نهم جشنواره فیلم فجر، نشست فرهنگی «سینما در دوران پساتلویزیون» با حضور محمد حسام‌پور، معاون ساترا [سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر] و علی رجب‌زاده، دانشیار دانشگاه صدا و سیما بود.
معاون ساترا در این نشست ابتدا به بیان مفهوم «پساتلویزیون» در نگاه محققین و پژوهشگران رسانه پرداخت و بیان کرد: تطور تاریخی تلویزیون بیانگر تحولات فرهنگی و فناورانه است که از تلویزیون پخش سراسری (آنتن زمینی ) به تلویزیون های ماهواره ای و تلویزیون اینترنتی و از شبکه های محدود به تکثر شبکه های تلویزیونی ، شبکه های موضوع محور و مخاطب خاص می‌رسیم. در واقع پسا تلویزیون را می توان معرفی الگوی جدید از تلویزیون که محصول تلفیق تلویزیون و اینترنت است ، دانست. تلویزیون های اینترنتی با راه اندازی ای پلیر بی بی سی در سال ۲۰۰۷ ، آغاز به کاریوتیوب وآغاز توزیع اینترنتی فیلم های سینمایی نتفلیکس در سال ۲۰۰۷ معنی پیدا کرد.
حسام پور ادامه داد: در دوران پسا تلویزیون ، مفهوم «تلویزیون با کیفیت» مجددا مطرح می شود و این دوران را «دوران پلاتینیوم» تلویزیون نیز نامیده می شود که در واقع برنامه های با کیفیت و ارزشمندی توسط اچ بی او و بعدها نت فلیکس ساخته می شود و تلویزیون با سینما در تولید محتوای فاخر و با کیفیت رقابت می کند. «دوران پلاتینیوم » ، را شاید بتوان شبیه دوران طلایی تلویزیون در دهه ۵۰ میلادی دانست که بازیگران و کارگردانان جوان در تلویزیون جذب شدند و تاترهای استودیوی را در دکورهای عظیم به صورت زنده برای مخاطب فرهیخته اجرا می کردند.
وی پیشرفت های فناورانه دوران اخیر تلویزیون را باعث شکل گیری دو رویکرد خاص زیباشناسی « سینمای خانگی » و « تلویزیون موبایلی» دانست و افزود معرفی فناوری سینمای خانگی بیش ازهمه تلویزیون را به سینما شبیه کرد.
در این نشت علی رجب‌زاده طهماسبی، دانشیار دانشگاه صدا و سیما هم بیان کرد: اکنون برخی از سینماگران به علت سرعت بالای اینترنت که مخاطبان در اختیار دارند آثارشان را پلتفرم‌های اینترنتی قرار می‌دهد. سینماگران با مدل‌های مدرن ارتباطی می‌توانند محتوا را به مخاطبان منتقل کنند و این فرصت بدون شک، فضای رشد و تعالی را فراهم خواهد کرد.
در نشست بعدی محوریت موضوع سینمای راهبردی با نگاهی به فردا بود. در این نشست دکتر سعید غفاری عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق (ع) گفت: سینما نقطه تلاقی هنر، فرهنگ و رسانه است. ترکیب رسانه و هنر قابلیتی به سینما داده که آن را به عاملی تاثیرگذار در حوزه فرهنگ تبدیل کرده است. سینما ظرفیت بی‌بدیلی برای تبدیل زمان دارد و می‌توان گذشته، حال و آینده را بازنمایی کرد. فناوری نیز ظرفیت‌های این رسانه را افزایش داده است.
غفاری درباره سینمای بعد از انقلاب اظهار کرد: سینمای ما در گام اول خود پس از انقلاب به مسیر خوبی رفت. در دهه ۶۰ سینما به دنبال تمایز بخشی با قبل از انقلاب بود اما بعد از آن چرخه تولید فیلم، متناسب با نیازها و اهداف جمهوری اسلامی رشد نکرد. در این ۴۰ سال وارد جنگ روایتی شده‌ایم. فیلم‌هایی که ساخته شده، در چارچوب ایران‌هراسی و اسلام‌هراسی بوده است.
در نشست سوم، که شاید چالشی ترین نشست روز بود، موضوع سینما، دین و ایدئولوژی مطرح شد. کش مکش برای ورود ایدئولوژی به سینما موضوع جدیدی نیست اما شاید برای اولین بار در جشنواره فیلم فجر یک روحانی این موضوع را باز کرد. حجت‌الاسلام دکتر عبدالحسین خسروپناه فیلسوف، کارشناس برنامه بود. او نشست را با یک سوال مهم آغاز کرد؛ آیا جامعه‌ای وجود دارد که ایدئولوژی نداشته باشد؟
خسروپناه در پاسخ به این سوال گفت: اگر ما ایدئولوژی را از جهان‌بینی جدا کنیم، اصالت آزادی را زیر سوال برده ایم. سینما را نمی‌توان از ایدئولوژی جدا کرد؛ سینما معجونی از هنرها است. فیلمنامه‌نویس دارای یک جهان‌بینی است و جهان را آنگونه که می‌بیند و می‌شناسد روایت می‌کند. او قطعا تلقی از آزادی، عدالت، فقر و مالکیت دارد که در اثرش آن را بیان می‌کند. باید گفت‌وگویی میان اهل فلسفه و کسانی که سینما را می‌شناسند شکل گیرد تا سینما را عقلانی‌تر کنیم.
او درباره نسبت سینما و دین اظهار کرد: من با نظر دکتر علی شریعتی موافق نیستم که می‌گوید دین و ایدئولوژی برابرند، همچنین با آن‌هایی که این دو را کاملا جدا می‌دانند نیز موافق نیستم؛ بلکه آنچه به نام سینمای دینی مطرح است، سینمای تاریخ دین است که شبیه آن در هالیوود هم ساخته شده‌است اما گاهی ممکن است آیه و روایتی به فیلم تبدیل شود و اینگونه هم سینمای دینی محقق می‌شود و دقیق‌تر است.
پایان بندی نشست‌های تخصصی روز نهم جشنواره، صحبت کردن در خصوص «تنوع فرهنگی و زبانی در سینما» بود. مهمان این برنامه جهانگیر الماسی بازیگر مشهور تئاتر، سینما و تلویزیون بود. وی ابتدا از مسئولان جشنواره و وزارت ارشاد برای برگزاری چنین نشست‌هایی تشکر کرد و آن را از اتفاقات خوب در سینمای ایران دانست و معتقد بود که جشنواره فجر در مسیر درستی قدم بر می‌دارد.
الماسی در ادامه به فیلم سینمایی «جاده‌های سرد» نخستین اثر سینمایی مسعود جعفری جوزانی که بهانه نشست هم بود، اشاره ای ظریف داشت. الماسی معتقد بود نمادها در فیلم جوزانی در خدمت داستان بود و تصویربرداری کلاری و منصوری در نوع خود بی نظیر بود. الماسی معتقد بود که همه ارکان فیلم سرجای خود هستند.
الماسی در ادامه به تمجید از ادبیات کهن و تاثیر آن بر سینما گفت. الماسی معتقد بود که ادبیات ایران و آثار بزرگان شعر و ادب، سرشار از سناریو، دیالوگ و داستان بوده است. به این ترتیب نشست‌های روز نهم جشنواره به پایان رسید.
